“Bilgiyi Yeniden Üretme” (RK) yöntemi yüzyıllardır eğitimde baskın bir rol oynamıştır. Bu geleneksel yaklaşım, bilginin öğretmenlerden öğrencilere aktarılan sabit bir varlık olduğu inancına dayanmaktadır. BY’nin temel ilkesi, klasik bilginin iletimi ve yeniden üretilmesi etrafında döner; öğrencilerden olguları, teorileri ve kavramları mümkün olduğunca doğru bir şekilde ezberlemeleri ve tekrar etmeleri beklenir.
BY’nin, temel bilgiyi oluşturma gibi avantajları olmasına rağmen, özellikle eleştirel düşünme, problem çözme ve yaratıcılığın temel beceriler olduğu modern dünyada önemli sınırlamaları vardır.
Bu makalede, RK modelinin inceliklerini, güçlü ve zayıf yönlerini inceleyecek ve öğrenciler üzerindeki etkisini değerlendirmek için çeşitli örnekler ve çalışmalar sunacağız.
1. Bilgiyi Yeniden Üretme Yönteminin Yapısı
BY, eğitimcinin birincil bilgi kaynağı olduğu öğretmen merkezli bir yaklaşım olarak karakterize edilir. Dersler genellikle net bir yapıyı takip eder: öğretmen içeriği sunar, öğrenciler dinler ve not alır, değerlendirmeler ise sağlanan bilgiyi hatırlamaya odaklanır. Bu yöntem, materyalin keşfi veya sorgulanmasının aksine, bilginin doğru şekilde üretilmesine öncelik verir.
Örnek: Birçok tarih dersinde, öğrenciler genellikle tarihleri, olayları ve kişileri ezberlemeleri istenir, tarihi olayların temel nedenlerini veya etkilerini araştırmak yerine. Bir öğrenci Berlin Duvarı’nın yıkıldığı yılı hatırlayabilir, ancak bunun jeopolitik etkilerini anlamayabilir.
Marton ve Säljö (1976) tarafından yapılan bir çalışma, öğrenme yaklaşımlarındaki farkları tanımlamak için “yüzeysel öğrenme” ve “derin öğrenme” terimlerini türetmiştir. BY, öğrencilerin ezberleme ve tekrara odaklandığı yüzeysel öğrenmeyi teşvik etme eğilimindedir, bu da genellikle parçalı ve sığ bir anlayışa yol açar. Buna karşılık, derin öğrenme eleştirel analiz ve bilginin bütünleşmesini içerir; bu, BY odaklı ortamlarda daha az yaygındır.
2. Bilgiyi Yeniden Üretmenin Faydaları
Dezavantajlarına rağmen, BY’nin özellikle temel eğitimde belirli avantajları vardır. Tüm öğrencilerin aynı temel bilgi birikimine erişimini sağlar, bu da çeşitli popülasyonlar arasında ortak bir entelektüel temel oluşturabilir. Ayrıca, ezberleme gerektiren konular (ör. dil öğrenmede kelime bilgisi, matematikte çarpım tablosu) için BY oldukça etkili olabilir.
Örnek: Tıp eğitiminde, BY’nin bazı yönleri vazgeçilmezdir. Tıp öğrencileri, teşhislerde veya cerrahide eleştirel düşünmeyi uygulamadan önce büyük miktarda anatomi bilgisini ezberlemelidir. 2012’de Advances in Health Sciences Education’da yayımlanan bir çalışma, ezberlemenin tıp eğitiminin erken aşamalarında kritik olduğunu, ancak yetkin uygulayıcılar yetiştirmek için bunu daha üst düzey öğrenmenin takip etmesi gerektiğini ortaya koydu.
Destekleyici Veri: Karpicke ve Blunt (2011) tarafından yapılan bir çalışma, BY’nin bir bileşeni olan geri çağırma pratiğinin hafızayı pekiştirmede etkili olabileceğini gösterdi. Çalışma, bilgiyi aktif olarak geri çağırma ile ilgilenen öğrencilerin, sadece materyali gözden geçirenlere kıyasla daha iyi uzun vadeli hatırlama yeteneğine sahip olduğunu buldu ve uygun şekilde uygulandığında belirli BY tekniklerinin faydalarını vurguladı.
3.Bilginin Yeniden Üretilmesinin Sınırlamaları
RK’ye yönelik en yaygın eleştirilerden biri, eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerinin gelişimini sınırlamasıdır. Öncelikle ezberlemeye odaklanarak, öğrenenler genellikle bilgiyi analiz etme, sentezleme veya değerlendirme gibi daha derin bir düzeyde malzeme ile etkileşim kurma fırsatlarını kaçırırlar.
Örnek: Birçok standartlaştırılmış test ortamında, öğrenciler hızlı ve doğru bir şekilde bilgi hatırlama yetenekleri için ödüllendirilir, genellikle daha geniş bağlamı veya bilginin uygulanmasını anlama pahasına. Bir matematik sınavında, bir öğrenci bir formülü mükemmel bir şekilde yeniden üretebilir ancak neden işe yaradığını veya gerçek bir dünya problemine nasıl uygulanacağını anlayamayabilir.
Destekleyici Veri: Biggs ve Tang tarafından yüksek öğretim öğrenme stratejileri üzerine yapılan 2004 yılı çalışması, RK ağırlıklı derslere katılan öğrencilerin, sınavlar için ezberlemeye odaklanan yüzeysel öğrenme stratejilerini benimseme olasılığının daha yüksek olduğunu buldu. Buna karşılık, problem tabanlı öğrenme ortamlarına maruz kalan öğrenciler, eleştirel düşünme ve uygulama becerilerini geliştiren derin öğrenmeye daha fazla eğilim gösterdiler.
4. Bilgi Üretimi (RK) ile Derin Öğrenme
Derin öğrenme, öğrencilerin materyalle aktif olarak etkileşim kurmasını, varsayımları sorgulamasını ve bilgiyi yeni durumlara uygulamasını içerir. RK, yerleşik bilginin doğru bir şekilde yeniden üretilmesine odaklanırken, derin öğrenme öğrencileri eleştirel düşünmeye, kavramlar arasında bağlantılar kurmaya ve öğrendiklerini pratik, genellikle öngörülemeyen bağlamlarda uygulamaya teşvik eder.
Örnek: Proje tabanlı bir öğrenme ortamında, bir tarih öğrencisinden Soğuk Savaş’ın modern jeopolitiğe etkilerini analiz etmesi istenebilir, bu da sadece olgusal bilgiyi değil aynı zamanda neden ve sonuç ilişkisini derinden anlamayı, farklı tarihsel bakış açılarını sentezlemeyi ve güncel olayları değerlendirmeyi gerektirir.
Destekleyici Veri: Hattie ve Donoghue’nun (2016) öğrenme stratejileri üzerine 1,200’den fazla çalışmayı içeren meta-analizi, derin öğrenmeyi teşvik eden stratejilerin, RK gibi yüzeysel öğrenme tekniklerinden daha büyük bir öğrenci sonuçları etkisi olduğunu buldu. Problem çözme, araştırmaya dayalı öğrenme ve akran işbirliği, derin anlayışı geliştirmede en etkili yöntemlerden bazılarıydı.
5. Bilgi Üretimini (RK) Modern Öğrenme Teknikleri ile Dengeleme
Modern eğitimdeki zorluk, RK ile materyalle daha derin, daha eleştirel bir etkileşimi teşvik eden yaklaşımlar arasında denge bulmaktır. RK, temel bilgileri öğretmede ve bir temel oluşturmada etkiliyken, eğitmenler materyalin daha derinlemesine anlaşılmasını teşvik etmek için soruşturma tabanlı öğrenme, problem çözme ve işbirlikçi projeler gibi daha dinamik yöntemler entegre etmelidir.
Örnek: STEM eğitiminde, harmanlanmış bir yaklaşım, öğrencilere fizik (RK) temel prensiplerinin öğretilmesini ve ardından bu prensipleri gerçek dünya senaryolarında uyguladıkları uygulamalı deneyler yapılmasını içerebilir (derin öğrenme). Bu yöntem sadece temel bilgiyi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda eleştirel düşünme ve pratik uygulama gelişimini teşvik eder.
Bilgi Üretimi (RK) Tek Başına Yetersizdir
Bilgi Üretimi, eğitimde zamanla test edilmiş bir yaklaşımdır ve temel bilgi edinme ve içerik hatırlama açısından faydalar sunar. Ancak, eğitim ihtiyaçları değiştikçe, yalnızca RK’nin modern yaşamın ve işin karmaşıklıklarına hazırlık için yetersiz olduğu ortaya çıkar. RK’yi eleştirel düşünme, yaratıcılık ve problem çözmeyi teşvik eden tekniklerle dengelemek, iyi donanımlı, yetenekli bireyler geliştirmek için kritiktir.RK’nin güçlü ve sınırlı yönlerini anlayarak, eğitimciler günümüz öğrenci ihtiyaçlarını karşılayan daha etkili ve dinamik öğrenme ortamları oluşturabilir.
Kaynaklar
Bahsettiğimiz çalışmaları aşağıdaki kaynaklar ile bulabilirsiniz:
- Biggs, J., & Tang, C. (2004). Teaching for Quality Learning at University.
- This book is a comprehensive resource on educational strategies and can often be found through educational publishers or libraries. You can search for this on Google Books or academic libraries like Google Scholar or JSTOR.
- Hattie, J., & Donoghue, G. (2016). Learning strategies: A synthesis and conceptual model.
- The meta-analysis is widely cited in educational research. You can access it through academic journals or research databases. Search for the article on platforms like ResearchGate, Google Scholar, or SAGE Journals.
- Karpicke, J. D., & Blunt, J. R. (2011). Retrieval practice produces more learning than elaborative studying with concept mapping.
- This study was published in Science, a prominent scientific journal. You can find it through databases like PubMed, JSTOR, or Science Magazine itself.
- Marton, F., & Säljö, R. (1976). On qualitative differences in learning: I—Outcome and process.
- This foundational study is often cited in educational research. You can access it through databases like Google Scholar, JSTOR, or university library access points.